|
Rond
de eeuwwisseling namen op de wereldzeeën
stoomschepen de plaats in van de zeilschepen.
Door het verdwijnen van de zeilschepen, ook
wel windjammers genoemd, dreigden ook de
shanties in de vergetelheid te raken.
De zeemannen, op die schepen moesten heel vaak
dezelfde handelingen doen: de zeilen hijsen;
de zeilen strijken; het anker lichten of de
masten opzetten. Dat was zwaar en eentonig
werk en daarom zongen ze daar ritmische
liedjes bij. Door het herhalen van een
bepaalde zin in een bepaald ritme leek het
werk lichter. Die liedjes noemen we shanties.
Het waren functionele liedjes. Shanties hebben
niet altijd een verhaal. Het gaat niet om het
verhaal dat wordt verteld, maar om de korte
zinnetjes en stopwoordjes die ervoor moesten
zorgen, dat de zeemannen tegelijk aan de
touwen trokken.
Niet al deze liederen vonden hun ontstaan
rechtstreeks in de zeevaart. Sommige werden
overgenomen uit het arbeidsrepertoire van
negers, die belast waren met het laden en
lossen van de schepen of uit het milieu van de
houthakkers en goudzoekers, waarin zeelui soms
enige tijd hun geluk beproefden om vervolgens,
met kennis van nieuwe melodieën en teksten,
naar de zeevaart terug te keren.
Met shanties worden uitsluitend die liederen
bedoeld, die werkondersteunend gebruikt
werden.
De liederen konden gaan over havenplaatsen die
waren aangedaan, thuis of in het buitenland.
Natuurlijk gingen deze dan over zaken als;
liefde, avontuur, medelijden, bijzondere
personen, gevechten of eenvoudigweg over
alledaagse dingen.
Voor het ontstaan van het woord "shanty"
bestaan meerdere verklaringen.
Eén daarvan is dat het woord is afgeleid van
het Franse "chanter of chantez",
zoals de Franssprekende neger-bootwerkers in
New-Orleans het uitdrukten.
Anderen zeggen, dat het woord is afgeleid van
het Engelse woord "chant", wat
zoveel betekent als zingen of een aanduiding
voor negerliederen.
Er
zijn drie typen:
1. Short drag of short haul shanties
waren voor werkzaamheden waarbij men snel,
kort aan het touwwerk moest trekken in een
relatief korte tijd.
Bijvoorbeeld bij het inkorten of het
ontvouwen van de zeilen,
2.
Long drag of halyard shanties
waren voor het zwaardere werk waarbij meer
tijd nodig was voor de opstelling, voordat men
aan de touwen kon gaan trekken.Bijvoorbeeld om
de zware zeilen in de mast te hijsen.
Hiervoor was een shanty vereist, die de mannen
rust gaf tussen het trekken aan de touwen.
Dezelfde shanty kon ook worden gebruikt voor
het strijken van de zeilen. Dit type shanty
heeft over het algemeen een refrein aan het
eind van iedere regel.
3.
Capstan of windlass shanties
werden gebruikt voor het repeterend-werk
waarbij een vast ritme het werk moest
veraangenamen. Ze werden hoofdzakelijk
gebruikt voor het lichten van het anker en de
zware ankerketting. Het hijsen van het anker
werd gedaan door de kaapstander in de rondte
te draaien. Dit duurde vaak lang en was zwaar
werk. Dit is de meest ontwikkelde vorm van de
werkshanties.
We
kennen ook shanties, die gezongen werden als
het werk gedaan was. Zingen was een favoriete
manier van ontspanning. De namen van de
shanties hangen nauw samen met de plaats aan
boord waar ze gezongen werden.
Voorbeelden hiervan zijn forcastle shanties (forcastle
is het verblijf van de bemanningen) of
forebitters (forebitter is een bolder, oftewel
al zingend op een bolder).
|
